Małgorzata Karczewska

Szymonka, gm. Ryn, pow. giżycki, woj. warmińsko-mazurskie

Jeden z dwóch cmentarzy ewangelickich wsi Szymonka (Schimonken, Schmidtsdorf), tak zwany stary cmentarz ewangelicki znajduje się w centrum wsi, na wschód od drogi do Woźnic.

Zimą 1914 r. pochowano na nim siedmiu żołnierzy armii niemieckiej: trzech w mogile zbiorowej w północnej części nekropoli i czterech w trzech mogiłach w południowo wschodniej części cmentarza. Ósmy żołnierz znalazł wówczas miejsce spoczynku w sadzie szkolnym. W 1919 r. sporządzony został szkic rozmieszczenia tych mogił oraz lista poległych. Prawdopodobnie od razu podjęto decyzję o komasacji pochówków w jedną mogiłę zbiorową, która miała zostać założona na starym cmentarzu. Świadczy o tym odręczny szkic projektowy mogiły wykonany na pierwszej stronie listy poległych. Przewidziano wówczas, że zostanie ona oznakowana dwoma nagrobkami. Po prawej stronie miał stanąć nagrobek z nazwiskami czterech żołnierzy z Landsturm Infanterie Bataillon Königsberg I/11, po lewej pozostałych.

Plan skomasowania pochówków został zrealizowany. Mogiłę zbiorową ośmiu żołnierzy armii niemieckiej założono w centralnej części nekropoli. Rozmieszczono ją na planie prostokąta o wymiarach 2,5 x 3,5 m, z obramowaniem z ciosów granitowych. Przy południowej krawędzi wystawiono wysoki betonowy nagrobek z inskrypcją upamiętniającą wszystkich spoczywających w niej poległych. Prace budowlane nadające mogile trwały wystrój zakończono 1 kwietnia 1922 r. Wydatkowano na ten cel kwotę 528 marek i 50 fenigów, przy planowanych 255 markach.

Brak zachowanych dokumentów z okresu międzywojennego nie pozwala na rekonstrukcję prac podejmowanych wówczas przy tym miejscu spoczynku. Zapewne podobnie jak na terenie sąsiedniego powiatu giżyckiego poprawiano nasyp grobu, jego obramowanie, wymieniano rośliny.

Współcześnie, cmentarz ewangelicki pozbawiony jest opieki. Jedynymi czytelnymi grobami na jego terenie jest grób mieszkańców wsi zabitych w 1945 r. oraz mogiła z czasów I wojny światowej. W 2012 r. część terenu nekropoli została sprzedana jako nieużytek i przeznaczona do zagospodarowania. Odkrycie szczątków pochowanych tutaj dawnych mieszkańców wsi, wstrzymało prace inwestycyjne.

Lista poległych sporządzona 25.10.1921 r.
Gefr. Wilhelm Klein
1. Komp. Landst. Inf. Batl. Königsberg I/11
+ 4.12.14
Ldstm. Otto Raudies
1. Kp. Landst. Inf. Batl. Königsberg I/11
+ 4.12.14
Ldstm. Friedrich Schwarz
1. Kp. Landst. Inf. Batl. Königsberg I/11
+ 4.12.14
[przed ekshumacją grób w północnej części cmentarza, opisany jako Grab mit 3 Deutschen]
Ldstm. Paul Wildmann
5. Kp. Ldst. Inf. Batl. Marienburg XX/12
* 11.5.73
+ 21.11.14 Dombrowken Kr. Johannisburg
[przed ekshumacją grób jednostkowy w południowo wschodniej części cmentarza, w grupie opisanej jako 3 Gräber mit 4 Deutschen]
Wehrm. Gottfried Lenz
5. Kp. Ldst. Inf. Batl. Marienburg XX/12
* 17.6.77
+ 25.11.14 Dombrowken Kr. Johannisburg
Deutsch. unbek.
[przed ekshumacją grób zbiorowy w południowo wschodniej części cmentarza, w grupie opisanej jako 3 Gräber mit 4 Deutschen]
Ers. Res. August Schmidt
11. Kp. Füs. Regt. 33
+ 20.11.14
[przed ekshumacją grób jednostkowy w południowo wschodniej części cmentarza, w grupie opisanej jako 3 Gräber mit 4 Deutschen]
Ldstm. August Potreck
3. K. Ldstm. Inf. Batl. Königsberg I/11
+ 18.11.14 [przed ekshumacją grób w ogrodzie szkolnym opisany jako Grab mit 1 Deutschen]

Małgorzata Karczewska, Ojczyzna poległych. Cmentarze z czasów I wojny światowej w powiecie giżyckim, Białystok 2020, w druku. Tam wcześniejsza literatura.

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/