Małgorzata Karczewska

Cmentarz ewangelicki wsi Kamionki (Kamionken, Steintal) położony jest około 750 metrów na południe od centrum wsi, po wschodniej stronie drogi prowadzącej w stronę łąk. Na nekropoli znajduje się pięć grobów wojennych: cztery mogiły żołnierzy armii niemieckiej oraz jedna nieznanego żołnierza armii rosyjskiej, ekshumowanego z mogiły polowej przy wiatraku Reutera. Wszyscy żołnierze armii niemieckiej pochowani na cmentarzu wiejskim byli mieszkańcami tej wsi. Dwóch z nich służyło w 147. Infanterie Regiment, jeden w lazarecie Twierdzy Boyen, przynależność pozostałych jest nieznana. Zginęli lub zmarli w wyniku działań wojennych w najbliższej okolicy lub ich ciała zostały sprowadzone przez rodziny. Koszt nagrobków wynosił 100 marek, z czego część pokryły rodziny poległych. Mogiła żołnierza armii carskiej została oznakowana krzyżem prawosławnym z inskrypcją. Krzyż został błędnie wykonany, z odwrotnie ustawioną dolną, skośną belką. Prace budowlane zakończono przed 20 marca 1922 r.

Niewiele wiadomo o opiece nad grobami żołnierskimi w okresie międzywojennym. Z zachowanych rachunków wynika, że pod koniec lat 30. XX w. trzema mogiłami, zapewne żołnierzy armii niemieckiej opiekował się mieszkaniec wsi nazwiskiem Lasogga. W 1937 r. i 1940 otrzymał za to po dziesięć marek, można więc zakładać, że była to stała wysokość wynagrodzenia.

Współcześnie, w dobrym stanie zachowany jest krzyż na mogile żołnierza armii rosyjskiej, położonej w południowo-wschodniej części nekropoli, tuż przy murze cmentarnym. Grób żołnierza armii niemieckiej Franza Rogowskiego znajduje się w północno-zachodniej części cmentarza. W 2001 r. istniała jeszcze szklana płyta nagrobna na mogile Gustava Stasko, podoficera-ochotnika 147. Pułku Piechoty, poległego 30 grudnia 1914 r., znajdującej się w południowej części cmentarza. Podczas prac terenowych prowadzonych w 2015 r. nie udał się jej odnaleźć. Lokalizacja dwóch pozostałych mogił żołnierzy armii niemieckiej jest nieznana. Uległy one zatarciu na powierzchni nekropoli jeszcze przed latami 80. XX w., gdyż w pierwszej powojennej dokumentacji cmentarza wzmiankowany jest tylko jeden grób żołnierza armii niemieckiej

Pochówki wojenne na cmentarzu w Kamionkach należą do wyjątkowych. Wszyscy polegli żołnierze armii niemieckiej byli mieszkańcami wsi, a ich nazwiska odnajdujemy na pomniku ku czci poległych w centrum Kamionek.

Małgorzata Karczewska, Ojczyzna poległych. Cmentarze z czasów I wojny światowej w powiecie giżyckim, Białystok 2020, w druku.

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/