Małgorzata Karczewska, Maciej Karczewski

Zabytkowy cmentarz ewangelicki, tzw. nowy, położony jest na działce nr 198, obręb Kalinowo, zlokalizowanej w południowo-wschodniej części miejscowości, po wschodniej stronie drogi nr 16 Ełk – Augustów.

Cmentarz zajmuje obszar na planie nieregularnego czworoboku, o powierzchni 25,55 ara (powierzchnia działki nr geod. 198). Rzeczywista powierzchnia cmentarza, ustalona na podstawie jego zasięgu czytelnego na numerycznym modelu terenu wynosi: 29,05 ara. Przed rozpoczęciem prac porządkowych na powierzchni cmentarza widoczne były 122 groby, w tym pięć grobów wojennych z czasów I wojny światowej, położonych w południowej części nekropolii. Większość grobów posiada opaski betonowe lub lastrykowe i jest pozbawiona nagrobków. Część z tych grobów znajduje się w obrębie trzynastu kwater rodzinnych otoczonych mocno uszkodzonymi, żelaznymi ogrodzeniami kowalskiej roboty.

Część obramowań betonowych i lastrykowych grobów cywilnych były asymetrycznie zapadnięta w podłoże, co mogło być efektem wcześniejszego ich rozkopywania. Znad grobów zostały skradzione, z wyjątkiem jednego, wszystkie nagrobki wykonane z kamienia i żeliwa. Według informacji uzyskanej od mieszkańca Kalinowa, do kradzieży kamiennych nagrobków doszło na początku lat osiemdziesiątych XX w. Nagrobki te zostały sprzedane zakładowi kamieniarskiemu w Ełku.

Zachowała się tylko jedna podstawa krzyża żeliwnego, wykonana z głazu granitowego, przemieszczona znad grobu i zalegająca luźno w północnej części cmentarza. Kradzieży uległa również część ogrodzeń kowalskiej roboty otaczających kwatery rodzinne. Pozostały po nich fragmenty pojedynczych metalowych słupków ze śladami odcięcia lub oderwania pozostałych elementów. Zachowanych trzynaście ogrodzeń kwater rodzinnych było w większości zdewastowana – z wygiętymi lub odłamanymi elementami. Część z nich została pogięta przez konary lub pnie drzew upadające podczas wycinki lub naturalnego wiatrołomu. Zachowane pojedyncze nagrobki betonowe nad grobami cywilnymi zostały w większości rozbite i pozbawione tablic z inskrypcjami. Rozbity był również jeden z nagrobków ofiary cywilnej I wojny światowej. Starodrzew zachował się częściowo. Wśród grobów widoczne były pnie drzew o różnym stanie wypróchnienia, będących pozostałością po wycince starodrzewu liściastego. Wycięta została również większość nasadzeń tujowych wokół części kwater rodzinnych. W północno-wschodniej i wschodniej części cmentarza, na jego powierzchni, znajdowały się pozostałości po dużych ogniskach. Ogrodzenia dwóch kwater rodzinnych w północnej części cmentarza służyły do składowania złomu.

Prace renowacyjne wraz z wymianą ogrodzenia na cmentarzu ewangelickim, tzw. nowym, w Kalinowie zostały przeprowadzone na zlecenie Gminy Kalinowo w dniach 10.07-11.09.2021 r. Wcześniej zleceniodawca uzyskał pozwolenie wydane przez Warmińsko-Mazurskiego Konserwatora Zabytków (WUOZ-ELK.5142.171.2021.MW, nr pisma: 4557/2021) na przeprowadzenie wymienionych prac na podstawie programu prac renowacyjnych opracowanych przez dr Małgorzatę Karczewską. Odrębne zezwolenie wydane Gminie Kalinowo przez Warmińsko-Mazurskiego Konserwatora Zabytków (WUOZ-ELK.5146.37.2021.MW, nr pisma: 4754/2021) dotyczyło wycinki dwudziestu uschniętych lub częściowo uschniętych drzew znajdujących się na obszarze cmentarza.

---

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/