Kalinowo, pow. ełcki, woj. warmińsko-mazurski. Renowacja cmentarza ewangelickiego z grobami z czasów I wojny światowej

Dziedzictwo Wielkiej Wojny > Cmentarze wojenne > Województwo warmińsko-mazurskie > Kalinowo, pow. ełcki, woj. warmińsko-mazurski. Renowacja cmentarza ewangelickiego z grobami z czasów I wojny światowej
9 stycznia, 2024r

Kalinowo, pow. ełcki, woj. warmińsko-mazurski. Renowacja cmentarza ewangelickiego z grobami z czasów I wojny światowej

Małgorzata Karczewska, Maciej Karczewski

Zabytkowy cmentarz ewangelicki, tzw. nowy, położony jest na działce nr 198, obręb Kalinowo, zlokalizowanej w południowo-wschodniej części miejscowości, po wschodniej stronie drogi nr 16 Ełk – Augustów.

Lokalizacja zabytkowego cmentarza ewangelickiego w Kalinowie, tzw. nowego na wycinku mapy topograficznej w skali 1:10000

Cmentarz zajmuje obszar na planie nieregularnego czworoboku, o powierzchni 25,55 ara (powierzchnia działki nr geod. 198). Rzeczywista powierzchnia cmentarza, ustalona na podstawie jego zasięgu czytelnego na numerycznym modelu terenu wynosi: 29,05 ara. Przed rozpoczęciem prac porządkowych na powierzchni cmentarza widoczne były 122 groby, w tym pięć grobów wojennych z czasów I wojny światowej, położonych w południowej części nekropolii. Większość grobów posiada opaski betonowe lub lastrykowe i jest pozbawiona nagrobków. Część z tych grobów znajduje się w obrębie trzynastu kwater rodzinnych otoczonych mocno uszkodzonymi, żelaznymi ogrodzeniami kowalskiej roboty.

Część obramowań betonowych i lastrykowych grobów cywilnych były asymetrycznie zapadnięta w podłoże, co mogło być efektem wcześniejszego ich rozkopywania. Znad grobów zostały skradzione, z wyjątkiem jednego, wszystkie nagrobki wykonane z kamienia i żeliwa. Według informacji uzyskanej od mieszkańca Kalinowa, do kradzieży kamiennych nagrobków doszło na początku lat osiemdziesiątych XX w. Nagrobki te zostały sprzedane zakładowi kamieniarskiemu w Ełku.

Zachowała się tylko jedna podstawa krzyża żeliwnego, wykonana z głazu granitowego, przemieszczona znad grobu i zalegająca luźno w północnej części cmentarza. Kradzieży uległa również część ogrodzeń kowalskiej roboty otaczających kwatery rodzinne. Pozostały po nich fragmenty pojedynczych metalowych słupków ze śladami odcięcia lub oderwania pozostałych elementów. Zachowanych trzynaście ogrodzeń kwater rodzinnych było w większości zdewastowana – z wygiętymi lub odłamanymi elementami. Część z nich została pogięta przez konary lub pnie drzew upadające podczas wycinki lub naturalnego wiatrołomu. Zachowane pojedyncze nagrobki betonowe nad grobami cywilnymi zostały w większości rozbite i pozbawione tablic z inskrypcjami. Rozbity był również jeden z nagrobków ofiary cywilnej I wojny światowej. Starodrzew zachował się częściowo. Wśród grobów widoczne były pnie drzew o różnym stanie wypróchnienia, będących pozostałością po wycince starodrzewu liściastego. Wycięta została również większość nasadzeń tujowych wokół części kwater rodzinnych. W północno-wschodniej i wschodniej części cmentarza, na jego powierzchni, znajdowały się pozostałości po dużych ogniskach. Ogrodzenia dwóch kwater rodzinnych w północnej części cmentarza służyły do składowania złomu.

Ogrodzenie kwatery rodzinnej z żeliwną tabliczką inskrypcyjną. Fot. M. Karczewska
To samo ogrodzenie z tabliczką inskrypcyjną po pracach renowacyjnych. Fot. M. Karczewska

Prace renowacyjne wraz z wymianą ogrodzenia na cmentarzu ewangelickim, tzw. nowym, w Kalinowie zostały przeprowadzone na zlecenie Gminy Kalinowo w dniach 10.07-11.09.2021 r. Wcześniej zleceniodawca uzyskał pozwolenie wydane przez Warmińsko-Mazurskiego Konserwatora Zabytków (WUOZ-ELK.5142.171.2021.MW, nr pisma: 4557/2021) na przeprowadzenie wymienionych prac na podstawie programu prac renowacyjnych opracowanych przez dr Małgorzatę Karczewską. Odrębne zezwolenie wydane Gminie Kalinowo przez Warmińsko-Mazurskiego Konserwatora Zabytków (WUOZ-ELK.5146.37.2021.MW, nr pisma: 4754/2021) dotyczyło wycinki dwudziestu uschniętych lub częściowo uschniętych drzew znajdujących się na obszarze cmentarza.

Grób cywilnej ofiary I wojny światowej. Stan przed i po renowacji. Fot. M. Karczewska
Grób cywilnej ofiary I wojny światowej. Stan przed i w trakcie renowacji. Fot. M. Karczewska
Nagrobek na mogile żołnierzy armii rosyjskiej z czasów I wojny światowej. Stan przed renowacją. Fot. M. Karczewska
Ten sam nagrobek co na zdjęciu wyżej. Stan po renowacji. Fot. M. Karczewska
Grób cywilny, Stan przed renowacją. Fot. M. Karczewska
Ten sam grób, co na fotografii powyżej. Stan po renowacji. Fot. M. Karczewska

Kwatera grobów rodzinnych. Stan po renowacji. Fot. M. Karczewska
Nowe ogrodzenie cmentarza. Fot. M. Karczewska

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

0 0 votes
Article Rating
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments