Jedamki, gm. Miłki, pow. giżycki. Mogiła żołnierzy armii carskiej na cmentarzu ewangelickim
Małgorzata Karczewska
Cmentarz ewangelicki wsi Jedamki (Jedamken, Stenzeln) znajduje się około 550 metrów na południowy wschód od zabudowań wsi, na południe od bezimiennego oczka wodnego.
Miejscowość Jedamki administracyjnie już nie istnieje. Kilka okolicznych gospodarstw należy do sołectwa Konopki Wielkie. We wpisie utrzymano dawno nazwę z powodu utrwalenia jej w materiałach archiwalnych i opracowaniach
We wspólnym grobie pochowano tutaj sześciu żołnierzy 5. Pułku Strzelców Syberyjskich, w tym dwóch znanych z nazwiska. Wykaz z listy poległych sporządzonej 19 marca 1921 r.
1/ Russ. unbekannt
2/ Nikolai Sinieiev
3/ Feddor Zerchev
4/ Russ. unbekannt
5/ Russ. unbekannt
6/ Russ. unbekannt
Mogiła znajduje się na północno-zachodnim skraju cmentarza. Wyznacza ją wąskie, betonowe obramowanie o wymiarach 380 x 225 cm. Przy wschodniej krawędzi stał prawosławny krzyż drewniany, współcześnie zniszczony. Grób okalało nasadzenie tujowe, z którego przetrwały cztery rośliny rozmieszczone wzdłuż wschodniej krawędzi oraz przy północno-zachodnim i południowo-zachodnim narożniku.
Mogiłę założono na cmentarzu prawdopodobnie bezpośrednio po zakończeniu walk, zimą 1914/1915 r. Trwały wystrój w postaci betonowego obramowania i drewnianego krzyża nadano jej przed 1 września 1921 r. Pierwotnie prace planowano dopiero w maju 1922 r. Koszty były dosyć wysokie jak na zakres prac i wyniosły 243 marki i 95 fenigów. Opiekunem mogiły była wówczas społeczność wsi Jedamki.
W 1934 r. powiatowa komisja sprawdzająca stan cmentarzy wojennych stwierdziła znaczne zaniedbanie mogiły. Nie podano co prawda jakie były uchybienia, można się jednak domyślać, że stan grobu był bardzo zły, skoro w efekcie kontroli cofnięto społeczności wsi zapłatę za opiekę nad grobem w wysokości dziesięciu marek rocznie. Nie wiadomo kto przejął dalszą opiekę nad grobem. Stan mogiły poprawiono w 1935 r. Ogrodnik Arndt z Wydmin wykonał nowe betonowe obramowanie, za co otrzymał 88 marek i 20 fenigów. Można podejrzewać, że zadbano również o nasadzenie roślin.
Współcześnie, stan cmentarza ewangelickiego w Jedamkach i znajdującej się na nim mogiły zbiorowej jest bardzo zły. Cmentarz jest zdewastowany, zaś mogiła zaniedbana. Bez podjęcia prac renowacyjnych w ciągu kilkunastu lat ulegnie zatarciu na powierzchni gruntu.
Małgorzata Karczewska, Ojczyzna poległych. Cmentarze z czasów I wojny światowej w powiecie giżyckim, Białystok 2020, w druku. Tam wcześniejsza literatura.
Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
