Agnieszka Małecka

Stanisław Pawłowski urodził się 6.11.1884 roku w Dębnie^[1], 20 kilometrów od miejscowości Nakło nad Notecią. Jako młody chłopak wyjechał „za chlebem” do Dortmundu w Nadrenii Północnej-Westfalii.

W 1911 roku ożenił się z Pelagią; ślub odbył się w Dortmundzie w Kościele Matki Bożej (Liebfrauen). W 1912 roku urodziła się Jadwiga, a w 1914 roku Jan.

W kwietniu 1913 roku wysłał do żony Pelagii kartkę z ćwiczeń wojskowych.

Na odwrocie napis Münzberg, Photo, Sennelager. Niestety czas zatarł jej treść.

W czasie Wielkiej Wojny Stanisław Pawłowski walczył w armii niemieckiej w 64. Rezerwowym Pułku Piechoty (Reserve–Infanterie-Regiment Nr. 64)

Stanisław Pawłowski zaznaczony x

Brał udział w Bitwie pod Wąsewem^[2] (4-7.08.1915), gdzie został ranny.

Zmarł w punkcie sanitarnym w Ludwinowie^[3] 7 sierpnia 1915 roku. Miał 30 lat.

Akt zgonu Stanisława Pawłowskiego

„Dortmund, 10.03.1916

Komenda Batalionu Rezerwistów 64-go Pułku Piechoty zawiadomiła, że żołnierz [Wehrmann] 12 kompanii tegoż Pułku, tokarz[?] [Walzenarbeiter] Stanislaus Pawlowski, 30 lat, katolickiego wyznania, zamieszkały w Dortmundzie Rheinischestraße 118, urodzony w Dembnie powiat Wyrzysk [Wirsitz], mąż Pelagii Budzyn,

syn małżonków: pracownika rolnego Franz Pawlowski i Marianna z domu Ostrowska, mąż zmarł w Witosław powiat Wyrzysk^[4], żona zamieszkała w Nakle nad Notecią powiat Wyrzysk,

zmarł dnia 07.08.1915 o godz. 6:00 rano na punkcie sanitarnym [Hauptverbandsplatz] we wsi Ludwinowo w pobliżu wsi Goworowo w Rosji [obecnie w powiecie Ostrołęka] wskutek postrzału w płuca.”

Pradziadek nie zdążył zobaczyć swojego trzeciego dziecka, mojego dziadka. Stanisław junior miał wtedy 3 miesiące. W moim rodzinnym domu jest figurka aniołka, którą Pelagia kupiła w czasie wojny. Jest na niej napis „Boże błogosław naszego drogiego Ojca”

Stanisław Pawłowski został na zawsze na goworowskiej ziemi, na jednym z wielu tutaj cmentarzy^[5].

Prawnuczka

Agnieszka Małecka

________________________

„… Kontynuując marsz, ponownie przekroczyliśmy Narew. W tym celu podeszliśmy w pobliże niedawno zdobytej twierdzy Różan. Na początku zbudowanego przez saperów drewnianego mostu, nasz pułk przemaszerował przed dowódcą XVI. Korpusu Armijnego, ekscelencją von Watterem, któremu teraz podlegaliśmy. W tym punkcie marszruty mieliśmy wspaniały widok na szeroką, często gęsto zarośniętą dolinę rzeki, która leniwie toczyła swoje żółte wody w całkowicie nieregulowanym korycie. Po długim marszu pułk rozłożył się obozem na skraju lasu w okolicach wsi Ludwinowo. W dniu 4 sierpnia uderzyliśmy na pozycje nieprzyjaciela pod Goworowem. Jednak opór Rosjan już słabł; wielu żołnierzy rosyjskich uciekło z pola walki jeszcze przed atakiem, inni poddali się, tuż przed bezpośrednim starciem stron, unikając walki na bagnety. W mgnieniu oka stanowiska wroga zostały zajęte. W dniu 6 sierpnia II. i III. Batalion/64 wyparły nieprzyjaciela z pozycji pod Brzezienkiem i na wzgórzu 120. W dniu 7 sierpnia nastąpiło natarcie na wieś Dalekie. …”

Fragment: Julius Voigt: „Das Garde-Reserve-Infanterie-Regiment Nr.64 im Weltkrieg”, Oldenburg/Berlin 1923 opisujący historię pułku, dniach kiedy zmarł Stanisław Pawłowski. Tłum. Jacek Czaplicki.

---

[1] Dębno – gmina Łobżenica, powiat pilski, woj. wielkopolskie

[2] Wąsewo – gmina Wąsewo, powiat ostrowski, woj. mazowieckie, 12 km od Ludwinowa.

[3] Ludwinowo – gmina Goworowo, powiat ostrołęcki, woj. mazowieckie

[4] Obecnie Witosław podlega gminie Mrocza, powiat nakielskie, woj. kujawsko-pomorskie

[5] Prawie wszystkie, których była spora ilość, cmentarze znajdujące się na zachód od Goworowa zostały zatarte na powierzchni i w pamięci lokalnej ludności.

---

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/