Jacek Czaplicki, Małgorzata Karczewska

Cmentarz wojenny założony został na południe od drogi Mały Płock-Mściwuje, przy skrzyżowaniu szosy i dróg polnych, około 900 metrów od wsi Mściwuje.

Tuż przy nim znajduje się krzyż przydrożny z inskrypcją „ALEKSANDER / RAKOWSKI / 1914”. Data wybuchu I wojny światowej umieszczona na krzyżu nasuwa pytania: czy krzyż powstał w tym miejscu niezależnie od wydarzeń wojennych? Czy nazwisko z inskrypcji jest nazwiskiem fundatora krzyża czy ofiary wojny pochowanej przy drodze?

Cmentarz rozmieszczono na planie wydłużonego prostokąta. Współczesne ogrodzenie wyznacza około połowy jego zasięgu. Na ogrodzonej części cmentarza widoczne są co najmniej trzy mogiły zbiorowe – jedna, najbardziej rzucająca się w oczy po wschodniej stronie, za pomnikiem oraz dwie słabiej zachowane, wzdłuż zachodniej granicy cmentarza. Pozostała część cmentarza, której nie obejmuje ogrodzenie została niedawno splantowana. Jeśli były tam ślady mogił, to zostały zniszczone. Można się jedynie domyślać, że znajduje się tam strefa mogił jednostkowych.

W dokumentacji cmentarza sporządzonej w latach 90. XX w. znajdujemy informację, że na cmentarzu pochowani zostali żołnierze armii niemieckiej i rosyjskiej. Ich liczba jest nieznana.
Co ciekawe, ogrodzenie nie ma bramki! Dla młodszych to żaden problem, bo płot nie jest wysoki, ale dla mniej sprawnych osób to poważna przeszkoda.

W północno-wschodnim narożniku cmentarza wystawiony został pomnik ku czci poległych. Na pierwszy rzut oka wygląda na typową budowlę cmentarzy Wielkiej Wojny, jednak po bliższym przyjrzeniu się powstają wątpliwości. Po pierwsze – wzniesiono go w nietypowym miejscu nekropoli – jest skierowany frontem do drogi, ale tyłem do mogił, co nie było zgodne z zasadami planowania głównego upamiętnienia cmentarnego. Po drugie – został wzniesiony z betonu wymieszanego z gruzem, możliwe ze efekt renowacji lub odbudowy starszego pomnika.

Na przedniej ścianie umieszczono dwie nisze – większą, przeznaczoną na tablicę z pamiątkową inskrypcję i drugą, znacznie mniejszą, nawiązująca do lokalnej tradycji umieszczania na krzyżach przydrożnych i nagrobnych niszy na obrazek lub figurkę. Na trzech pozostałych ścianach umieszczono płaskorzeźbiony symbol bardziej nawiązujący formą do Krzyża św. Jerzego niż Krzyża Żelaznego, który był częstym elementem pomników ku czci poległych. Pomnik posiadał zwieńczenie, obecnie zniszczone i nie ma możliwości odtworzenia jego formy.
Jeszcze kilka lat temu, w większej niszy znajdowała się współczesna tablica z napisem: „Cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w czasie I wojny światowej”, jednak dzisiaj nie ma już po niej śladu.

Cmentarz jest objęty ochroną prawną przez wpis do rejestru zabytków województwa podlaskiego jako cmentarz wojenny w Małym Płocku.

Film prezentujący cmentarz obejrzycie tutaj: https://www.facebook.com/rowerem.wokol.ostroleki/posts/1007656399760581

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/