Hornostaje, gm. Mońki, pow. moniecki. Kwatera wojenna żołnierzy armii carskiej na cmentarzu garnizonowym
Małgorzata Karczewska, Maciej Karczewski
Kwatera wojenna żołnierzy armii rosyjskiej znajduje się na cmentarzu garnizonowym Suzdalskiego Pułku Piechoty im. gen. Suworowa, położonym na wzgórzu, w lesie, około 300 metrów na zachód od zabudowań kolonijnych wsi Hornostaje Osada i drogi wiodącej z tej wsi do zabudowań Kolonii Hornostaje. Kwatera wojenna znajduje się u podstawy stoku wyniesienia zajmowanego przez cmentarz garnizonowy, przylegając do jego północnej, zachodniej i wschodniej granicy. Ze względu na brak naturalnych granic, otoczona została rowem i wałem ziemnym.
Prawdopodobnie kolejnych poległych grzebano zaczynając od zachodniego skraju cmentarza. Teren pokryty jest obecnie słabo czytelnymi zarysami nasypów mogił ziemnych o wysokości kilkunastu centymetrów. Pierwsze dwa rzędy tworzą groby jednostkowe, po trzydzieści jeden pochówków w każdym rzędzie. Kolejny, trzeci rząd jest krótszy, złożony z dwudziestu dwóch mogił. Sprawia to wrażenie przerwania systematycznego sposobu organizacji przestrzeni kwatery. Potwierdza to chaotyczny sposób grzebania poległych w czwartym, ostatnim rzędzie, na przemian w mogiłach jednostkowych i zbiorowych, o różnej wielkości. Wydaje się, że mogiły te pochodzą z ostatniego etapu obrony twierdzy. Prawdopodobnie w mogiłach zbiorowych spoczywają żołnierze polegli podczas ataku gazowego na pozycje rosyjskie w sierpniu 1915 r.
Teren cmentarza garnizonowego oraz kwatery wojennej porasta las sosnowy. Większość nagrobków z czasów poprzedzających Wielką Wojnę została zniszczona. Przetrwały nieliczne, w tym jeden z zachowaną inskrypcją, którą próbowano uszkodzić.
Tekst został opublikowany w książce: M. Karczewska, M. Karczewski, Pro Patria. Miejsca pamięci I wojny światowej na przedpolu Twierdzy Osowiec, Białystok 2015. Tam wcześniejsza literatura.
Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/