Hornostaje, gm. Mońki, pow. moniecki. Kwatera wojenna żołnierzy armii carskiej na cmentarzu garnizonowym

Dziedzictwo Wielkiej Wojny > Cmentarze wojenne > Województwo podlaskie > Hornostaje, gm. Mońki, pow. moniecki. Kwatera wojenna żołnierzy armii carskiej na cmentarzu garnizonowym
14 kwietnia, 2020r

Hornostaje, gm. Mońki, pow. moniecki. Kwatera wojenna żołnierzy armii carskiej na cmentarzu garnizonowym

Małgorzata Karczewska, Maciej Karczewski

Kwatera wojenna żołnierzy armii rosyjskiej znajduje się na cmentarzu garnizonowym Suzdalskiego Pułku Piechoty im. gen. Suworowa, położonym na wzgórzu, w lesie, około 300 metrów na zachód od zabudowań kolonijnych wsi Hornostaje Osada i drogi wiodącej z tej wsi do zabudowań Kolonii Hornostaje. Kwatera wojenna znajduje się u podstawy stoku wyniesienia zajmowanego przez cmentarz garnizonowy, przylegając do jego północnej, zachodniej i wschodniej granicy. Ze względu na brak naturalnych granic, otoczona została rowem i wałem ziemnym.

Lokalizacja cmentarza garnizonowego z kwaterą wojenną żołnierzy armii rosyjskiej z lat 1914-1915. Mapa WIG, wczesne wydania w cięciu map zaborczych z lat 1920 – 1929, rejon Osowiec XVIII 13-A, arkusz Goniądz 6 z 1927 r.
Lokalizacja cmentarza na współczesnej mapie topograficznej

Prawdopodobnie kolejnych poległych grzebano zaczynając od zachodniego skraju cmentarza. Teren pokryty jest obecnie słabo czytelnymi zarysami nasypów mogił ziemnych o wysokości kilkunastu centymetrów. Pierwsze dwa rzędy tworzą groby jednostkowe, po trzydzieści jeden pochówków w każdym rzędzie. Kolejny, trzeci rząd jest krótszy, złożony z dwudziestu dwóch mogił. Sprawia to wrażenie przerwania systematycznego sposobu organizacji przestrzeni kwatery. Potwierdza to chaotyczny sposób grzebania poległych w czwartym, ostatnim rzędzie, na przemian w mogiłach jednostkowych i zbiorowych, o różnej wielkości. Wydaje się, że mogiły te pochodzą z ostatniego etapu obrony twierdzy. Prawdopodobnie w mogiłach zbiorowych spoczywają żołnierze polegli podczas ataku gazowego na pozycje rosyjskie w sierpniu 1915 r.

Szkic rozplanowania cmentarza garnizonowego Suzdalskiego
Pułku Piechoty im. gen. Suworowa z lokalizacją kwatery żołnierzy armii rosyjskiej
poległych w latach 1914-1915
Szkic rozplanowania kwatery wojennej żołnierzy
armii rosyjskiej z lat 1914-1915 w zachodniej części cmentarza garnizonowego
Kwatera wojenna żołnierzy armii rosyjskiej na cmentarzu garnizonowym. Zarysy mogił ziemnych są bardzo słabo czytelne. Po lewej stronie widoczny jest pień sosny rosnącej w obrębie ostatniej mogiły trzeciego rzędu grobów
Mogiła zbiorowa w czwartym, skrajnym od wschodu rzędzie kwatery wojennej żołnierzy armii rosyjskiej. Czerwona linia u podstawy mogiły ma za zadania ułatwienia obserwacji jej zarysu. Za mogiłą, na drugim planie widoczny jest nasyp wału ziemnego, stanowiącego razem z rowem granicę kwatery

Teren cmentarza garnizonowego oraz kwatery wojennej porasta las sosnowy. Większość nagrobków z czasów poprzedzających Wielką Wojnę została zniszczona. Przetrwały nieliczne, w tym jeden z zachowaną inskrypcją, którą próbowano uszkodzić.

Pochodzący z 1889 lub 1899 roku, jeden z trzech zachowanych nagrobków cmentarza
garnizonowego Suzdalskiego Pułku Piechoty im. gen. Suworowa
Tablica z inskrypcją z nagrobka przedstawionego na poprzedniej fotografii. Widoczne są liczne ślady po pociskach oraz próby zatarcia napisu: zamazany został symbol krzyża prawosławnego, część imienia i daty śmierci

Tekst został opublikowany w książce: M. Karczewska, M. Karczewski, Pro Patria. Miejsca pamięci I wojny światowej na przedpolu Twierdzy Osowiec, Białystok 2015. Tam wcześniejsza literatura.


Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

0 0 votes
Article Rating
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments