Michał Furmaniak

Klęski armii rosyjskiej na froncie z Niemcami w 1914 roku spowodowały wzięcie do niewoli olbrzymiej liczby jeńców. Wojska niemiecki miały już doświadczenia z tworzeniem obozów jenieckich po wygranej wojnie z Francją (np. na Forcie Winiary (Cytadela) w Poznaniu), ale nie spodziewano się ich w aż takiej ilości w tak krótkim czasie. Ponadto miejsc odosobnień dla jeńców nie można tworzyć w przypadkowych miejscach, gdyż mogłyby osłabić obronę i stanowić lokalne zagrożenie dla ludności cywilnej. Uwagę zwrócono więc na m.in. tereny poligonowe, które w związku z działaniami wojennymi nie były w pełni wykorzystywane. Jednym z najstarszych placów ćwiczeń w Rzeszy Niemieckiej był poligon w Czarnem (niem. Hammerstein) na wschód od Szczecinka. Ulokowano tam kilkadziesiąt tysięcy jeńców rosyjskich, którzy przez cały okres wojny mieszkali z długich półziemiankach. Fatalne warunki bytowe, słabe wyżywienie i choroby spowodowały wysoką śmiertelność. Zmarłych chowano na położonym nieopodal cmentarzu.

Cmentarz jeniecki założony został na planie prostokąta. Główna aleja na osi wschód zachód rozdziela czternaście zachowanych kwater jeńców rosyjskich. Część kwater oznaczona jest betonowymi tabliczkami z nazwiskami zmarłych jeńców. W środku założenia na niewielkim wzniesieniu znajduje się betonowy pomnik ku czci żołnierzy carskich. Monument ma formę przestylizowanej kolumny przypominającej stożek z pseudokamiennych ciosów. Szczyt wieńczy hełm przypominający staroruski szyszak. Kolumnę nieco powyżej bazy opina taśma w technice reliefu wypukłego, na której znajdują się w regularnych odstępach cztery carskie dwugłowe orły, a pomiędzy nimi cyfry oznaczające kolejne lata wojny: 1914, 1915, 1916, 1917. Na monumencie umieszczono werset z biblii napisany starorosyjską cyrylicą: Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół (św. Jan r.15 w.13). Od strony zachodniej na tej samej wysokości znajduje się napis w technice reliefu wklęsłego w języku rosyjskim i niemieckim: Rosyjscy jeńcy swoim towarzyszom zmarłym w obozie w Czarnem w czasie wielkiej wojny europejskiej. Pomnik zachował się w bardzo dobrym stanie.

Materiały zamieszczone w serwisie są chronione prawem autorskim i mogą być wykorzystywane przez użytkowników zgodnie z licencją Creative Commons BY-NC-ND, tj. umożliwiającą użytkownikom serwisu kopiowanie i rozpowszechnianie utworu pod warunkiem uznania autorstwa, tylko do użytku niekomercyjnego i bez utworów zależnych.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/